Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë do të vendosë të premten nëse ka juridiksion për të dëgjuar një çështje të ngritur nga Ukraina në ditët pas pushtimit të Rusisë, duke akuzuar Moskën për shkelje të konventës së gjenocidit, raporton AP, transmeton kk.
Në rastin shumë të akuzuar, Kievi pretendon se Rusia shkeli konventën historike të vitit 1948 duke përdorur pretendime të rreme për gjenocid në rajonet lindore Luhansk dhe Donetsk si një pretekst për të sulmuar Ukrainën gati dy vjet më parë.
Ukraina gjithashtu akuzon Moskën për “planifikimin e akteve të gjenocidit”.
Moska i hedh poshtë akuzat dhe argumentoi vitin e kaluar se gjykata duhet ta hedhë çështjen para se të shqyrtojë meritat e pretendimeve të Kievit.
Në seancat dëgjimore në shtator, udhëheqësi i ekipit ligjor të Moskës, Genadi Kuzmin, e quajti çështjen e Ukrainës “të pashpresë, e çalë dhe në kundërshtim me jurisprudencën e gjatë të kësaj gjykate”.
Në mënyrë që gjykata të ketë juridiksion, Ukraina duhet të vërtetojë se ka një mosmarrëveshje me Rusinë mbi konventën e gjenocidit.
Një anëtar i ekipit ligjor të Moskës, Sienho Yee, u tha gjyqtarëve në shtator se Rusia nuk e kishte përdorur konventën e gjenocidit për të justifikuar veprimet e saj ushtarake në Ukrainë, duke thënë se ato “bazohen në të drejtën për vetëvendosje dhe të drejtën e saj të natyrshme për vetëmbrojtje”.
Në të njëjtat seanca, Ukraina këmbënguli se gjykata ka juridiksion dhe kritikoi Moskën për shkeljen e hapur të një urdhri të përkohshëm të gjykatës për të ndaluar pushtimin e saj.
Gjykata urdhëroi Rusinë të ndalonte operacionet ushtarake në Ukrainë, ndërsa procedurat ligjore vazhduan gjatë javëve të para të luftës, në mars 2022.
“Sfidimi i Rusisë është gjithashtu një sulm ndaj autoritetit të kësaj gjykate. Çdo raketë që Rusia lëshon në qytetet tona, ajo lëshon në kundërshtim me këtë gjykatë”, tha udhëheqësi i ekipit ligjor të Ukrainës, Anton Korynevych, para trupit gjykues prej 16 gjyqtarësh.
Gjyqtarët në gjykatë qortuan Rusinë për pushtimin e saj, ndërsa vendosën në një rast tjetër midis dy vendeve që lidhet me sulmet në Ukrainën lindore që nga viti 2014 dhe diskriminimin në Krimenë e aneksuar.
Nëse gjyqtarët vendosin se ata kanë juridiksion në çështjen e gjenocidit, në muajt e ardhshëm do të kalojë në diskutime mbi meritat e argumenteve të Ukrainës. Një vendim përfundimtar, ligjërisht i detyrueshëm ka të ngjarë të jetë ende shumë vite larg.
Çështja e Ukrainës bazohet në Konventën e Gjenocidit të vitit 1948, të cilën Kievi dhe Moska e kanë ratifikuar. Konventa përfshin një dispozitë që kombet që kanë një mosmarrëveshje bazuar në dispozitat e saj mund ta çojnë atë mosmarrëveshje në gjykatën botërore. Rusia mohon se ka një mosmarrëveshje, një pozicion që Ukraina e refuzon.
Konventa dhe gjykata me bazë në Hagë u vunë nën një shqyrtim intensiv javët e fundit, kur Afrika e Jugut ngriti një çështje që akuzonte Izraelin për gjenocid në operacionin e tij shkatërrues ushtarak në Gaza, pas sulmeve të Hamasit të 7 tetorit.
Në një vendim paraprak që nuk trajtoi meritat e çështjes së Afrikës së Jugut, gjykata javën e kaluar urdhëroi Izraelin të bëjë gjithçka që mundet për të parandaluar vdekjen, shkatërrimin dhe çdo akt gjenocidi në Gaza.
