Dija është fuqi, thotë një thënie e vjetër, por shumë e saktë. Dhe në ditët e sotme, ai që ka “gishtin” në çelësin e dijes dhe transmetimin e saj, ka një fuqi të madhe. Forcat ushtarake ukrainase që luftojnë për pavarësinë e vendit të tyre kundër ushtrisë pushtuese të Rusisë e kanë kuptuar mirë këtë gjatë vitit të kaluar. Në një vend ku lufta e ka bërë infrastrukturën tradicionale të komunikimit të pabesueshme deri në pikën e mosekzistencës, sistemi i internetit satelitor Starlink, një divizion i SpaceX i Elon Musk, është bërë një aset strategjik. “Është gjaku i të gjithë sistemit tonë të komunikimit tani,” tha ministri dixhital i Ukrainës Mykhailo Fedorov për New York Times. “Numri i njerëzve që Starlink ka ndihmuar të shpëtojnë shkon në mijëra. Është një nga komponentët themelorë të suksesit tonë”, shtoi ai. Por ky “litar shpëtimi” kontrollohet nga një person i cili, nëse dëshiron, mund të nxjerrë jashtë funksioni të gjithë sistemin, siç realisht ka bërë.
Sulmi i Ukrainës
Burime në Ukrainë i thanë “New York Times” se në disa raste Musk kishte kufizuar aksesin e forcave luftarake në sistemin Starlink. Në një rast, ai hodhi poshtë kërkesën e ushtrisë për ta përdorur atë pranë gadishullit të Krimesë të pushtuar nga Rusia për të dërguar një dron të ngarkuar me eksploziv në Krime. Starlink nuk mund të përdoret për sulme me dron me rreze të gjatë, shpjegoi Musk. Nga vendi i tij në anën tjetër të botës, Musk ndikoi në strategjinë dhe lëvizjet në fushën e betejës. Në zonat e luftës, zonat e largëta ose vendet që kanë pësuar një fatkeqësi të madhe natyrore, shpesh është e vetmja infrastrukturë komunikimi. Për Ukrainën, ky është një aset strategjik jetik dhe ushtria përdori Starlink për të koordinuar sulmet me dron dhe për të mbledhur inteligjencë.
Varësia nga Elon Musk
Musk nuk ka komentuar ende për këto akuza. Këshilltari i Presidentit të Ukrainës, Mihajlo Podoljak, tha për The Telegraph se lufta në Ukrainë ka hyrë në një fazë kritike dhe se forcat ukrainase kanë nevojë për pavarësi operacionale dhe teknologjike. “Varësia nga vendimet dhe zbatimi i tyre duhet të jetë 100 për qind. Nëse operacionet tona operacionale varen nga faktorë të jashtëm dhe palë të treta, atëherë ushtria jonë është e ekspozuar ndaj një rreziku të madh”, tha Podoljak. Vendimi i Elon Musk u kritikua nga Ulrike Franke, një shkencëtare e lartë në Këshillin Evropian për Punët e Jashtme, dhe astronauti i NASA-s Scott Kelly. Pasi Rusia pushtoi Ukrainën në fund të shkurtit 2022, Musk lejoi Kievin të përdorte Starlink në mënyrë që të mos varej nga infrastruktura e saj, të cilën Moska kishte filluar ta shkatërronte. Megjithatë, Musk tha se Starlink do të përdorej ekskluzivisht për mbrojtje dhe ky pozicion nuk ka ndryshuar që atëherë. Kjo polemikë e fundit vjen pasi presidentja e SpaceX Gwynne Shotwell tha në shkurt se ajo do të kufizonte aksesin e Kievit në Starlink për qëllime ushtarake. Ajo tha se Ukraina do të jetë në gjendje ta përdorë atë për komunikime normale dhe operacione humanitare.
Superfuqitë në garë
Sakaq, edhe vende të tjera duket se po e kuptojnë rëndësinë e komunikimit satelitor. Aktivistët në Iran dhe Turqi e kanë përdorur atë për të anashkaluar kufizimet lokale të shfletimit dhe mbikëqyrjen e qeverisë, ushtria amerikane konsiderohet një klient “VIP” dhe ushtri të tjera si ajo japoneze po testojnë teknologjinë. Musk ishte i pari që identifikoi një “vakum” qeveritar në një vend ku teknologjia ndryshon me shpejtësi dhe aftësia për të inovuar dhe reduktuar kostot gjithashtu lejon lojtarët privatë të krijojnë një sistem me një ndikim ose shtrirje që dikur vetëm shtetet mund ta përballonin. Disa vende gjithashtu kanë filluar ta kuptojnë këtë. Në vitin 2020, Kina njoftoi një plan për të lëshuar 13,000 satelitë të saj të komunikimit. Vitin e kaluar, Bashkimi Evropian ndau 2.6 miliardë euro për të ndërtuar një sistem komunikimi satelitor për përdorime civile dhe ushtarake. Por do të duhet kohë që këto plane të japin frytet e vërteta.Dhe ndërkohë Starlink do të vazhdojë të zgjerojë dominimin e saj, pa ndonjë konkurrent në horizont që mund ta kërcënojë suksesin.
