Tre vitet e fundit, disa qeveri frankofone në vendet e Afrikës Perëndimore kanë rënë. Vende si Mali, Burkina Faso dhe Nigeri kanë parë grushte shteti, të paralajmëruara shpesh nga demonstratat antifranceze, sulmet ndaj ambasadave dhe urrejtja e shprehur hapur në platformat e mediave sociale.
Të mërkurën, Gaboni, në Afrikën Qendrore, u bë ish-kolonia e fundit franceze ku ushtria mori pushtetin. Njoftimi erdhi vetëm një ditë pasi presidenti aktual i vendit, Ali Bongo Ondimba, fitoi një mandat të tretë në një proces zgjedhor të diskutueshëm.
Sistemi Françafrique – emri që kritikët i kanë dhënë ndikimit politik, kulturor dhe ekonomik që Franca vazhdon të ushtrojë mbi ish-kolonitë e saj afrikane – duket se është në muzgun e tij.
Një nga partnerët e fundit të Francës që kanë mbetur në këtë rajon është Senegali, ku mbështetja për Parisin po pakësohet me shpejtësi, veçanërisht në mesin e të rinjve.
Në një reportazh të botuar në versionin e saj anglisht, Der Spiegel flet për një lëvizje rinore që po përpiqet për shkëputjen përfundimtare të Senegalit nga Franca.
“Senegali ka qenë i pavarur që nga viti 1960, por në Dakar, baguette është ende po aq pjesë e jetës së përditshme sa është në Paris. Dhe zinxhiri francez i supermarketeve Auchan vazhdon të dominojë biznesin e ushqimeve në vend, të paktën për shtresat e mesme. Ata që dëshirojnë të arratisen nga qyteti duhet të paguajnë një tarifë autostrade për Eiffage, kompani shumëkombëshe franceze. Dhe buka blihet me franga CFA, një monedhë që është e lidhur me euron. Ndikimi i Francës në Senegal është kudo”, thuhet në artikull.
Një lëvizje e re ka lindur atje. FRAPP – France Dégage. Emri përkthehet në mënyrë të sikletshme në “Fronti për një Revolucion Popullor, Pan-Afrikan, Anti-Imperialist – Francë largohu!” Në frëngjisht, megjithatë, fjala “frapper” do të thotë gjithashtu “të godasësh”. Loja me fjalët është e qëllimshme.
Guy Marius Sagna është lideri i kësaj lëvizjeje. Ai është deputet në parlamentin që mbaron mandatin vitin tjetër.
Shumë e kanë të vështirë t’i rezistojnë retorikës së tij – dhe ai ndihmohet nga dekada të arrogancës franceze në Afrikën Perëndimore. Parisi nuk ka pasur kurrë droje për t’u dhënë leksione ish-kolonive të tij dhe gjithashtu shpesh ka këshilluar dhe udhëzuar elitat lokale të papëlqyera.
“Njerëzit më në fund po zgjohen dhe po çlirohen nga burgu i tyre neo-kolonial”, thotë Sagna.
Sagna është një yll në ngjitje. Kjo sepse shumë senegalezë janë lodhur nga klika që rrethon Presidentin Macky Sall, i cili nuk do të kandidojë vitin e ardhshëm. Sall shihet gjerësisht si një kukull franceze, si një element kyç i Françafrique. Më parë, lidhjet e ngushta të një kandidati me Parisin do të ndihmonin në zgjedhje. Por sot, kredite të tilla pothuajse garantojnë dështimin në kutitë e votimit në Afrikën Perëndimore.
Që nga qershori, opozita ka organizuar protesta masive kundër dënimit penal të liderit të tyre Ousmane Sonko. Marshimet në disa raste janë kthyer në të dhunshme dhe disa njerëz janë vrarë që nga fillimi i protestave. Megjithatë, përveç mbështetjes për Sonko, protestuesit kanë pasur në shënjestër edhe zinxhirët francezë të supermarketeve si Auchan dhe stacionet e shërbimit që i përkasin gjigantit francez të naftës Total. Roje sigurie të armatosur rëndë tani patrullojnë shumë objektiva të tillë të mundshëm. Politika lokale duket se po përzihet në mënyrë të rrezikshme me zemërimin ndaj “armikut imperialist”.
“Ne nuk mbështesim një grusht shteti, por nëse një transferim paqësor i pushtetit politik nuk është i mundur, atëherë fuqitë po nxitin dhunën,” thotë Sagna.
Kohët e fundit, ambasadori francez në Senegal komentoi FRAPP dhe deklaratat e tij shërbyen thjesht për të nënvizuar se sa i pafuqishëm është Parisi përballë kritikave dhe sa të pavëmendshëm janë liderët francezë ndaj sentimentit në vend. “Nuk mund ta imagjinoj një lëvizje të quajtur FRAPP – Senegal Dégage në Francë”, tha ambasadori Philipe Lalliot. “Do të binte në kundërshtim me ligjin dhe do të ishte kaq e huaj për marrëdhëniet që ne kemi me komunitetin senegalez që kemi në Francë”, duke mos prekur fare vitet e kolonializmit francez në Senegal.
Edhe në qarqet diplomatike evropiane, ka ende një mistifikim të qasjes franceze. “Ata vështirë se kanë kuptuar gjë”, thotë një diplomat. Kur shpërthyen protestat e dhunshme në Senegal, Bashkimi Evropian në fakt kishte planifikuar të lëshonte një deklaratë të përbashkët – por ajo nuk erdhi kurrë. Shtetet anëtare të BE-së me sa duket nuk arritën të bien dakord për një qëndrim të përbashkët.
