Polonia është shtëpia e rreth 2.7 milionë refugjatëve nga Ukraina: 1.2 milionë mbërritën pas vitit 2014 dhe 1.5 milionë të tjerë mbërritën pas pushtimit të Rusisë më 24 shkurt.
Për krahasim, Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët raporton se Gjermania ka pranuar 1 milionë ukrainas, Republika Çeke 464,000 dhe disa vende të tjera 200,000 ose më pak. Që nga mesi i tetorit, rreth 4.7 milionë ukrainas ishin regjistruar për mbrojtje të përkohshme jashtë vendit të tyre.
Nga ana e tyre, ukrainasit, si në Poloni ashtu edhe në shtëpi, shprehin vazhdimisht mirënjohje ndaj polakëve për reagimin e tyre mikpritës pas pushtimit dhe për ndihmën ushtarake që Polonia ka dhënë që atëherë.
Megjithatë, janë ukrainasit ata që meritojnë falënderime. Ata janë ata që luftojnë dhe vdesin jo vetëm për lirinë e tyre, por edhe për lirinë e Polonisë. Megjithatë, intervistat që Przemysław Sadura dhe unë kemi bërë zbulojnë pakënaqësi në rritje midis polakëve ndaj këtyre refugjatëve.
Është një pakënaqësi që përmban disa paradokse të zymta dhe në fund ka pak të bëjë me vetë ukrainasit.
Polakët janë të shqetësuar për shpërndarjen e përfitimeve dhe shërbimeve publike, të tilla si kujdesi shëndetësor dhe arsimi, dhe shumë kundërshtojnë që ukrainasit të marrin numra kombëtarë identifikimi, transport publik falas dhe përfitime të tjera.
Ekziston një besim se një “bujari” e tillë do t’i dekurajojë refugjatët që të kthehen në shtëpi, duke mbingarkuar kështu shërbimet publike tashmë joefikase.
Në fakt, më shumë se 400,000 të ardhur në Poloni në vitin 2022 ishin të punësuar tashmë dhe ekonomistët theksojnë se tregu i punës mund të pranojë të paktën dy herë më shumë. Por faktet kanë pak rëndësi për ata që kanë pikëpamje të tilla, të cilat priren të vijnë nga rrëfime të dorës së dytë.
Me sa duket, tani është “sezoni i refugjatëve” në Poloni: nëse keni nevojë për dikë që të fajësoni për problemet tuaja, fajësoni ukrainasit.
Ukrainasit i kthejnë ata në viktima të përkeqësimit të situatës ekonomike të Polonisë. Inflacioni po shkon në rreth 18 për qind, çmimet e energjisë janë rritur në qiell dhe shteti dhe shërbimet publike janë ”të paralizuar”.
Refugjatët nuk ndihmohen nga fakti se propaganda e qeverisë polake fajëson luftën për të gjitha këto probleme.
Duke e komplikuar më tej situatën, pakënaqësia në rritje ndaj refugjatëve ukrainas nuk nënkupton ndonjë hezitim për të ndihmuar vetë Ukrainën.
Armiqësia ndaj refugjatëve kufizohet kryesisht në thashetheme, jo në histori. Me përjashtim të partisë së ekstremit të djathtë, as partia në pushtet, Ligji dhe Drejtësia (PiS), dhe asnjë parti tjetër nuk po kërkon të shfrytëzojë frikën në rritje të publikut për refugjatët ukrainas.
Thënë kështu, asnjë parti nuk e ka trajtuar siç duhet këtë çështje.
Për momentin, neveria ndaj refugjatëve ukrainas nuk ka çuar në dehumanizim ose gjuhë urrejtjeje të llojit që pamë kur Bjellorusia u përpoq të kalonte refugjatët nga Lindja e Mesme përtej kufirit polak.
Ndryshe nga emigrantët nga kulturat e tjera, ukrainasit ende pranohen përgjithësisht si mysafirë.
Por çështja do të duhet të trajtohet. Polakët duhet të inkurajohen të ndajnë disa nga ato që ndjejnë si pjesë e një dialogu më të gjerë.
Kjo do t’i ndihmonte njerëzit të kuptojnë se problemi nuk ka të bëjë me ukrainasit; përkundrazi, bëhet fjalë për mungesë besimi ndaj shtetit dhe njëri-tjetrit.
Këtë bisedë duhet ta bëjnë partitë opozitare. Nëse tema e refugjatëve nuk diskutohet në mënyrë të hapur dhe të menduar, herët a vonë populistët do ta shfrytëzojnë këtë çështje.
Qeveria e PiS nuk dëshiron të shpërdorojë vlerësimin ndërkombëtar që ka fituar duke mirëpritur ukrainasit dhe duke mbështetur përpjekjet e luftës.
Situata të kujton disi përvojën e Gjermanisë në vitin 2015. Për shkak se shqetësimet e publikut për fluksin masiv të refugjatëve nuk u transmetuan në media ose nga partitë kryesore, partia e krahut të djathtë Alternativa për Gjermaninë ishte në gjendje të mbushte boshllëkun, duke fituar vende në Bundestagu (parlamenti) për herë të parë në 2017.
Diçka e ngjashme mund të ndodhë në zgjedhjet e përgjithshme të Polonisë vitin e ardhshëm.
Për të çaktivizuar bombën, partitë opozitare duhet të krijojnë një mesazh duke pranuar se polakët kanë të drejtë të kenë frikë përballë rritjes së çmimeve të shtëpive, mungesës së hapësirës në çerdhe dhe vështirësive për të siguruar takimin me mjekun. Ata kanë të drejtë të jenë të lodhur duke ndihmuar.
Pasi ta pranojnë këtë, udhëheqësit polakë duhet të shpjegojnë se refugjatët nuk janë kërcënimi i vërtetë.
Në të njëjtën kohë, shoqëria civile polake duhet të ndërhyjë për të ofruar mbështetje më reale, jo vetëm ligjore, për integrimin e refugjatëve, në mënyrë që më shumë polakë të njohin nga afër ukrainasit, bjellorusët dhe refugjatët e tjerë.
Për shkak se për integrimin flitet rrallë, përpjekje të tilla mbeten sipërfaqësore. Do të varet nga media, OJQ-të dhe autoritetet publike që ta ndryshojnë këtë.
Tani, mediat sociale po mbushen gjithnjë e më shumë me deklarata kundër refugjatëve. Mesazhe të tilla krijojnë përshtypjen se elitat po përpiqen të fshehin “si janë gjërat në të vërtetë”.
Është gabim të bësh lajka ndaj polakëve për reagimin e tyre ndaj luftës; por është po aq e pamend të tregosh përbuzje ndaj polakëve që janë të inatosur me refugjatët.
Ajo që i duhet vendit është një bisedë e sinqertë për problemet ekonomike që njerëzit po përjetojnë. Sa më gjatë që politikanët të heshtin, duke shpresuar se çështja thjesht do të zhduket, aq më të rënda do jenë pasojat.
Sławomir Sierakowski, themelues i lëvizjes Krytyka Polityczna, është një anëtar i lartë në Këshillin Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë.
Burimi: Project Syndicate
