Kalendari historik, 8 korrik

Disa nga ngjarjet, njerëzit dhe datat më me ndikim në historinë botërore që kanë shënuar ditën e sotme, 8 korrik, shkruan Kosova Post.

8 Korriku është dita e 189 e vitit, deri në fund të tij janë edhe 176 ditë.

1497 – Portugezi Vasko de Gama vendos të niset me anije në udhëtimin e parë të drejtpërdrejtë evropian për në Indi. Ai është një nga eksploruesit më të famshëm, i pari evropian që arriti në Indi nëpërmjet detit. Ky zbulim i hapi rrugën Portugalisë për të krijuar një perandori të qëndrueshme koloniale në Azi. Zbulimi i rrugës detare nga de Gama bëri që Portugalia të mos kishte më nevojë për të kaluar nëpër Mesdheun plot konflikte dhe as permes gadishullit të rrezikshëm arabik, për tregëti në Lindje.

1889 – Publikohet numri i parë i The Wall Street Journal, gazetë në anglishten amerikane me një theks të veçantë të lajmeve ekonomike e të biznesit. Gazeta botohet 6 ditë në javë në New York nga Dow Jones & Company, degë e News Corp. The Wall Street Journal është gazeta më e madhe në qarkullim në Shtetet e Bashkuara, me rivalen kryesore gazetën Financial Times me bazë në Londër.

1930 – Vdiq Gustav Weigand (lindur më 1860), i gjuhëtar gjerman dhe specialist në gjuhët ballkanike, sidomos rumune dhe arumune. Ai njihet për kontributin në studimin e dialektologjisë dhe marrëdhënieve mes gjuhëve të Ballkanit. Gjatë Luftës së Parë Botërore u dërgua nga autoritetet gjermane për të kryer studime etnografike në Maqedoni – rezultatet u botuan në vitin 1923. Gustav Weigand ishte anëtar i jashtëm i Akademisë rumune të Shkencave, Akademisë bullgare të Shkencave dhe të Institutit Shkencor të Maqedonisë. Në fushën e shqipes, studidimet e Weigandit përfshijnë librin Gramatika e dialeketve Durrës, Elbasan, Tiranë; Fjalorin Gjermanisht – Shqip – Gjermnisht (1914), dhe shumë artikuj mbi dialektet e shqipes, prejardhjen e popullit shqiptar dhe një numër toponimesh që Weigand i lidh drejtpërdrejt me shqipen.

1935 – Vdiq Lazër Mjeda, lindur në Shkodër më 1869, u shugurua prift katolik në vitin 1891, shërbyer si ipeshkëv i Sapas, pastaj si arkipeshkëv i Shkupit, më 1921 kthehet në Shkodër si arkipeshkëv. Lazër Mjeda ishte vëllai i poetit Ndre Mjeda; gjatë kohës së shërbimit në Shkup dhe Prizren, Lazer Mjeda ishte dëshmitar i krimeve serbe ndaj shqiptarëve dhe i dërgoi Vatikanit një raport të hollësishëm. Raporti i Lazër Mjedës do t’i shërbente publicistit vjenez Leo Freundlich për librin “Golgota e Shqipërisë” (1913). Pas publikimit të “Golgota e Shqipërisë”, Leo Freundlich, pati kontaktet e para direkte me Shqipërinë, si ushtar me forcat austro-hungareze në Luftën e Parë Botërore. Më vonë ai u bashkua shërbimit Mbretit Zog, si konsulli i nderit të Mbretërisë së Shqipërisë në Vjenë. Freundlich ishte hebre dhe kur jeta në Vjenë u bë e patolerueshme si pasojë e nazizmit, ai shkoi në Zvicër, ku kryesoi misionin shqiptar në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë. Leo Freundlich (1875 – 1953) mbeti në Gjenevë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Pas ardhjes së komunistëve në pushtet në Shqipëri, ai i shkroi një letër qeverisë së Tiranës, duke kërkuar të bëhej konsull nderi i Shqipërisë në Vjenë – por pa sukses.

1948 – Forca Ajrore Shtetet e Bashkuara pranon rekrutet e para femra nëpërmjet një programi të quajtur Gratë në Forcat Ajrore (WAF). WAF u formua në vitin 1948, kur presidenti Truman nënshkroi Aktin për integrimin e grave në Forcat e Armatosura. Programi WAF përfundoi në vitin 1976, kur gratë filluan të pranohen në Forcat Ajrore në mënyrë të barabartë me burrat, pa ndihmën e ndonjë programi të veçantë.

1960 – Moskë; Piloti amerikan Francis Gary Powers akuzohet për spiunazh dhe dënohet nga sovjetikët me dhjetë vjet në burgun qendror në Vladimir, 100 kilometra në lindje të Moskës. Ai dhe aeroplani i tij ishin kapur nga sovjetikët. Duke menduar se aeroplani ishte shkatërruar plotësisht, dhe Powers ishte hedhur me parashutë, amerikanët e mohuan menjëherë akuzën se Powers ishte agjent i CIA-s dhe se kishte fluturuar mbi hapësirën sovjetike për qëllime spiunazhi; por ajo që CIA nuk dinte ishte se sovjetikët e kishin kapur aeroplanin spiun U2 thuajse të padëmtuar dhe kishin mësuar rreth qëllimit të tij. Më 10 shkurt 1962, Powers u lirua nga burgu sovjetik duke u shkëmbyer me kolonelin e KGB-së, Vilyam Fisher, i njohur si “Rudolf Abel”, i cili ishin kapur nga FBI-ja për spiunazh.

Lindje

1621 – Jean de La Fontaine, poet francez, vdiq më 1695

1809 – Ljudevit Gaj, politikan kroat

1819 – Vatroslav Lisinski, kompozitor kroat

1836 – Joseph Chamberlain, politikan britanez

1839 – John D. Rockefeller, biznesmen amerikan, vdiq më 1937

1885 – Ernst Bloch, filozof gjerman

1951 – Anjelica Huston, aktore amerikane

1952 – Marianne Williamson

1953 – Anna Quindlen

1958 – Kevin Bacon

1960 – Ena Begović, aktore kroate