Një projekt i mbështetur nga Brukseli për të gërmuar rezervat e litiumit, të nevojshme për automjetet elektrike, po nxit paqëndrueshmëri politike në pragun e Bashkimit Evropian, shkruan platforma mediale amerikane “Politico”.
Bashkimi Europian ka vënë bast mbi rezervat e litiumit në Serbi për të përmbushur objektivat e tij të tranzicionit drejt makinave elektrike. Por projekti për shfrytëzimin e vendburimit të Jadarit, i mbështetur nga gjiganti global Rio Tinto, ka shkaktuar një valë të fuqishme protestash në Serbi për shkak të shqetësimeve mjedisore dhe akuzave për korrupsion dhe klientelizëm.
Vendburimi i Jadarit mund të sigurojë deri në 25 për qind të nevojave europiane për litium dhe të furnizojë 1 milion automjete elektrike. Projekti ka gjasa të mbështetet nga BE-ja, e cila synon të ulë varësinë nga Kina.
Por protestat në rritje po tronditin marrëdhëniet Serbi–BE. Aktivistët thonë se BE-ja po u kushton më shumë rëndësi interesave ekonomike se sa vlerave themelore demokratike. Situata është tensionuar edhe më tej pasi kundërshtarët e projektit janë etiketuar si “agjentë rusë”, një pretendim i përhapur madje edhe në media ndërkombëtare si “Wall Street Journal”. Nga ana tjetër, ata janë akuzuar edhe si agjentë të BE-së dhe Kinës, gjë që ironizohet nga protestuesit.
Më 25 mars, Komisioneri për Industrinë i BE-së, Stéphane Séjourné, prezantoi 47 projekte strategjike minerare, por asnjë jashtë BE-së nuk u përfshi – duke ngritur dyshime nëse mungesa e përfshirjes së projektit Jadar ishte për shkak të polemikave politike dhe mjedisore.
Rezistenca e fortë ndaj projektit nga qytetarët serbë – të cilët shqetësohen për dëmet mjedisore dhe akuzojnë udhëheqësit e tyre politikë për korrupsion dhe klientelizëm – kërcënon të minojë mbështetjen për anëtarësimin në BE, e cila aktualisht është rreth 40 për qind, shkruan A2CNN.Nëse BE vendos të mbështesë projektin Jadar, kjo do të sinjalizojë se Brukseli u jep përparësi interesave të veta ekonomike mbi vlerat themelore, dhe gjithashtu “do të ketë pasoja dramatike për Serbinë dhe rajonin,” tha Aleksandar Matkoviq, një studiues nga Beogradi, i cili ka organizuar protesta kundër këtij projekti minierar.
