Wagner (Vagner), një kompani private ushtarake ruse, kohëve të fundit është në qendër të vëmendjes për shkak të përpjekjeve për rekrutim në Ballkanin Perëndimor, përmes lidhjeve me organizatat e krahut të djathtë që operojnë në këtë rajon.
Kjo ka nxitur reagime nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ndërkohë mediat po hetojnë vërtetësinë e këtyre pretendimeve.
Departamenti amerikan i Thesarit pritet të vendosë sanksione shtesë ndaj Wagner-it, që ka ndihmuar ushtrinë ruse në luftën kundër Ukrainës.
Zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të SHBA-së, John Kirby, tha më 20 janar se Thesari do ta cilësojë Wagner-in në ditët në vijim si një organizatë të rëndësishme të krimit transnacional.
Radio Evropa e Lirë në këtë artikull pasqyron atë që dihet deri tani lidhur me këtë kompani.
Çfarë është Wagner?
Wagner, i cilësuar shpesh si një ushtri mercenare, është themeluar në vitin 2014 nga shtetasi rus, Yevgeny Prigozhin, i cili është person i afërt me Kremlinin. Vitin e themelimit të kësaj ushtrie private, Rusia aneksoi gadishullin ukrainas të Krimesë.
Kompania është akuzuar për krime të mundshme lufte në Ukrainë, Siri dhe vende të ndryshme afrikane.
Njësia është nën sanksionet e Bashkimit Evropian (BE) që nga dhjetori i vitit 2021 për shkelje të të drejtave të njeriut në konfliktet e armatosura në mbarë botën.
Wagner ka qenë, gjithashtu, në listën e zezë të SHBA-së që nga qershori i vitit 2017, për shkak të përfshirjes në konfliktet në lindje të Ukrainës.
Agjencia e lajmeve Reuters raportoi se më 4 nëntor, grupi Wagner hapi një qendër të teknologjisë ushtarake në Shën Petersburg, Rusi, me qëllim të tërheqjes së bizneseve të reja dhe kompanive që merren me teknologjinë industriale “me ide të reja që janë gati për t’u aplikuar në sferën e mbrojtjes kombëtare”.
Në hapje ishin të pranishëm veteranë ushtarakë dhe ekspertë të IT-së, siç raporton Reuters, dhe një kamion i parkuar para qendrës e kishte të shënuar shkronjën “Z” – një nga simbolet e pushtimit rus të Ukrainës.
Lidhjet me të djathtët në Serbi
Në nëntor të vitit 2022, Damjan Knezheviq, udhëheqësi i organizatës së krahut të djathtë “Patrulla Popullore” nga Serbia, vizitoi Qendrën e Teknologjisë Ushtarake Wagner në Rusi.
Murali fillimisht u pa më 14 janar, por u mbulua me ngjyrë ditën tjetër.
Aktivistët e organizatës joformale “Rusët, ukrainasit, bjellorusët dhe serbët kundër luftës” e dënuan muralin në një postim në Twitter, duke kritikuar regjimin e Vladimir Putinit nga Serbia.
Një tjetër mural kushtuar Wagner-it ishte shfaqur edhe më parë, në vitin 2021, në Beogradin e Ri, i organizuar nga lideri i partisë joparlamentare “E Djathta Serbe” Misha Vaciq.
Knezheviq thuhet se ka deklaruar në një prononcim për mediat ruse se “shumë nga miqtë e mi do të jenë krenarë që kam pasur nderin të vizitoj Qendrën Wagner”. Por, kur u pyet nga Radio Evropa e Lirë për lidhjet e tij me këtë kompani ushtarake, Knezheviq mohoi çdo lidhje.
Megjithatë, ai përmendi se i njihte “disa serbë që ishin atje”.
Organizata “Patrullat Popullore”, të cilën e drejton Knezheviq, njihet për aksionet kundër emigrantëve dhe organizimin e protestave në mbështetje të Rusisë në Beograd, pas pushtimit të Ukrainës nga Kremlini.
Muralet mbështetëse
Më 18 janar, një mural kushtuar ndërmarrjes ushtarake private ruse, Wagner, me organizatën ultra të djathtë “Patrullat Popullore” në sfond, në qendër të qytetit të Beogradit u ngjyros sërish.
“Patrullat Popullore” edhe më parë ishin shprehur për Wagner-in në profilin e tyre Telegram.
Murali fillimisht u pa më 14 janar, por u mbulua me ngjyrë ditën tjetër.
Aktivistët e organizatës joformale “Rusët, ukrainasit, bjellorusët dhe serbët kundër luftës” e dënuan muralin në një postim në Twitter, duke kritikuar regjimin e Vladimir Putinit nga Serbia.
Një tjetër mural kushtuar Wagner-it ishte shfaqur edhe më parë, në vitin 2021, në Beogradin e Ri, i organizuar nga lideri i partisë joparlamentare “E Djathta Serbe” Misha Vaciq.
Që nga fillimi i agresionit rus ndaj Ukrainës, organizatat e krahut të djathtë në Serbi kanë qenë të zëshme në mbështetjen e tyre ndaj politikës së Kremlinit dhe kundërshtimit të vendosjes së sanksioneve kundër Rusisë.
Pavarësisht se është kandidate për anëtarësim në BE, Serbia ka refuzuar të vendosë sanksione ndaj Kremlinit.
Reklamimi në Russia Today
Në janar, agjencia ruse e lajmeve, Russia Today Balkan (RT), publikoi një reklamë nga grupi Wagner që kërkonte vullnetarë për grupin. Reklama detajon kushtet për pjesëmarrje, fitime dhe trajnime.
Megjithatë, njoftimi u ndryshua më vonë, duke përshkruar një grup ish të burgosurish që ishin vullnetarë për një operacion ushtarak në anën e Rusisë.
Versioni origjinal i lajmit mund të gjendet në Google.
I pyetur për këtë reklamë, ministri i Jashtëm serb, Ivica Daçiq, tha se nuk kishte dëgjuar për të dhe se Serbia i ndëshkon ata që marrin pjesë në luftëra jashtë vendit.
Ambasada e Ukrainës në Beograd, gjithashtu, lëshoi një deklaratë ku dënon reklamën dhe i bën thirrje Serbisë që të marrë masa për të ndaluar propagandën ruse dhe thirrjet për vullnetarë përmes reklamave, si dhe të ndalojë aktivitetet e RT-së në Serbi.
Edhe presidenti i Serbisë e dënoi reklamën duke thënë “Çfarë po i bëni Serbisë, pse po bëni thirrje nga Serbia, kur e dini se kjo është në kundërshtim me ligjet tona” dhe u bëri thirrje “miqve rusë” të mos e vendosin Serbinë padrejtësisht në vështirësi.
Ligjet serbe për ata që u bashkohen luftërave të huaja
Pjesëmarrja dhe organizimi i pjesëmarrjes në një luftë në një vend të huaj është vepër penale në Serbi që nga viti 2014, e dënueshme deri me 10 vjet burgim.
Në mesin e 32 aktgjykimeve që Serbia ka dhënë kundër luftëtarëve në pjesët e pushtuara të Ukrainës, në njërin nga marsi i vitit 2017, një shtetas i Serbisë është dënuar për luftime në Ukrainë në krah të separatistëve pro-rusë brenda grupit Wagner.
Me aktgjykim të Gjykatës së Lartë të datës 10 mars 2017, shtetasi i Serbisë është dënuar me burgim me kusht për një vit.
Dënimi me kusht do të thotë se i dënuari nuk e ka vuajtur dënimin në burgim, por është liruar. Mirëpo, nëse i dënuari kryen ndonjë vepër tjetër penale brenda tre vjetëve të ardhshëm nga shpallja e aktgjykimit, në atë rast ai do të arrestohej dhe do të dënohej me burgim për një vit.