Shkruan: Iljasa SALIHU, Kumanovë
Romani është një gjini letrare tepër e dobishme për të rrëfyer diçka në një formë tepër tërheqëse, për të përçuar ëmbëlsisht ndonjë porosi, për ta zhvilluar në vështrim real imagjinatën dhe fantazinë, për ta pasuruar fjalorin dhe, përgjithësisht, për ta kuptuar një të vërtetë të përzier me mëlmesa artistike. Në shikim të parë të duket se e vërteta gjendet vetëm në libra shkencore dhe jo në romane. Mirëpo, kur futesh pak më thellë, sheh dhe kupton se e vërteta gjendet edhe në romane, por rruga që të shpie deri tek e vërteta dhe pasqyrimi i një realiteti kalon nëpër disa labirinte artistike, ngaqë nuk ka roman që nuk mbështet në ndonjë ngjarje të vërtetë ose që përmes përsiatjeve në roman të mos synohet gjetja e një të vërtete të caktuar.
Autori Edmond Brava, përmes romanin të tij “Mos u dorëzo”, mjeshtërisht mugullon nxitjen për punë të dobishme dhe për sukses që paraprihet prej mosdorëzimit. Pikërisht në kohën kur njeriu i sotëm me të madhe ka humbur motivin për sukses, autori na paraqitet me romanin e tij që ka në spikamë motivimin. Ai na mëson që limonin të mos e urrejmë për shkak të thartësirës që ka, por të gjejmë vullnet, t’i hedhim pak sheqer limonit e kështu të kënaqemi duke pirë limonadë. Mbase vetë shpikësi i limonadës do të duhej të kishte qenë një njeri me shumë energji dhe mendim pozitiv, saqë përshtypja për limonin përkapet si një frutë e ëmbël, edhe pse natyrshëm është frutë e thartë.
Në lift fillon dhe përfundon zhvillimi i ngjarjes, gjë që tregon se autori ka aftësi të rryer për të shkruar vepra artistike. Po ashtu, vepra merr trajtë qartësie për arsye të përdorimit të shkëlqyeshëm të vetës së parë. Kaani është protagonist i romanit, ndërsa vëllai dhe babai janë personazhet e tjera më të rëndësishëm në këtë roman. Në këtë roman autori vë në majë të pirgut rëndësinë e së kaluarës, por jo në emër të saj të vritet e sotmja dhe e ardhmja, ngaqë fundja këto kohë janë të lidhura ngushtë njëra me tjetrën. Pikërisht sot duhet të jemi të kujdesshëm për veprat tona, sepse nesër do ta shohim se çdo e sotme është një e djeshme e sigurt, një shtresim për të cilat harruam ose nëse harruam, nesër patjetër se do të përgjigjemi.
Vijon zhvillimi i ngjarjes, duke pasur për qëllim përçimin e porosisë. Kaani ecte nëpër pyllin e dendur dhe të mbushur me borë, njëherësh duke pyetur lloj-lloj pyetje babanë. Në të vërtetë, ata kishin dalë për gjueti. Kaani kishte një ëndërr, njëherësh një ndjesi për kafshët. Kishte dëshirë të shtinte në ndonjë kafshë, që mund të përdorej për të mirën e njeriut, por jo të vriste kafshë vetëm për pikë të qejfit. Ai me plot druajtje shtiu mbi një lepur dhe e vrau. Shumë shpejt ky galdim do t’i trajtësohej në një tragjedi. Me plumbin e njëjtë nuk arritën ta mposhtnin ariun, porosi kjo që mjetet e njëjta nuk mund t’i përdorim përballë sfidave të ndryshme. Megjithëkëtë, ashtu siç gëzimi u trajtësua në tragjedi, një ditë, me një këmbëngulje të rrallë, tragjedia u trajtësua në gëzim.
Vëllai i Kaanit ishte paralizuar në ditën e gjuetisë nga një egërsirë, kurse vetë Kaani ishte dëmtuar në tru, që ia vështirësonte mësimin dhe studimin. Në vend të vajtimit dhe të aktrimit të rolit të viktimës, Kaani nuk ishte dorëzuar, pavarësisht digave dhe sfidave në rrugën e synuar. Ai ishte betuar se do ta shëronte vëllain me ndihmën e Zotit. Ai e kishte ndërruar edhe drejtimin në jetë. Kishte nisur ta studionte mjekësinë, në mënyrë që vetë më lehtë të arrinte te gjetja e ilaçit për vëllain. Përkundër asaj se mjekësia kërkonte shumë punë dhe ai kishte dëmtim në tru, madje dikur sfidën e kishte trashur edhe vdekja e babait, ky me një vullnet të çelikosur edhe këtë sfilitje e këto pengesa i kishte degdisur gjetke. Ai ia kishte dalë. Pasi lifti u hap pas një problemi, ai – tashmë si mjek i specializuar – kishte arritur ta operojë me sukses vëllain e tij. Jo vetëm kaq. Kjo përpjekje, duke pasur për qëllim shërimin e vëllait, tashmë ishte shpëtim edhe për shumë pacientë të tjerë që vuanin prej sëmundjes së njëjtë.
Autori, përmes këtij romani, që patjetër kërkon të lexohen edhe hollësitë e ngjarjes, na e freskon mendjen dhe shpirtin, duke na thënë se fjala e “pamundur” dhe “dorëzim” shpirtërisht duhet të hiqen prore prej fjalorit dhe prej mendjeve.
