Kosovapost.net
  • LAJME
    • Të gjitha
    • KOMUNË
    • KOSOVË
    • RAJON
    • SOCIALE
    • Zgjedhjet2021
    Policia parandalon kontrabandimin e barnave nga Serbia në Novosellë

    Policia parandalon kontrabandimin e barnave nga Serbia në Novosellë

    E dërguara britanike për Ballkanin: S’duhet qasje e re në dialogun Kosovë-Serbi, por zbatim i marrëveshjeve

    E dërguara britanike për Ballkanin: S’duhet qasje e re në dialogun Kosovë-Serbi, por zbatim i marrëveshjeve

    IPK me tre zyra të reja në veri, Beka: Për herë të parë në objekt shtetëror

    IPK me tre zyra të reja në veri, Beka: Për herë të parë në objekt shtetëror

    Testi pranues i Fakultetit të Mjekësisë, UP krijon komision hetimor

    Testi pranues i Fakultetit të Mjekësisë, UP krijon komision hetimor

    Besnik Berisha zgjidhet kryetar i Odës së Avokatëve të Kosovës

    Avokati Berisha kritikon Komunën e Prishtinës për një mbindërtim në qendër: S’po e mbrojnë pronën publike

    Izmaku: Nëse propozohet emri i Limajt, të hënën mund të konstituohet Kuvendi

    Izmaku: Nëse propozohet emri i Limajt, të hënën mund të konstituohet Kuvendi

    Zgjedhjet në Gjermani: CDU/CSU kryesojnë me 29 për qind

    Gjermania i kërkon Izraelit të lejojë më shumë ndihma në Gaza në mënyrë “të sigurt” dhe “humane”

    Verë këtë vikend në Kosovë, temperaturat deri në 28 gradë Celsius

    Fundjava me temperatura deri në 33 gradë Celsius

    Asamblisti i VV-së publikon dokument ku Ganimete Musliu shpenzoi për udhëtim dyditor mbi 2 mijë euro nga buxheti i Komunës së Skenderajt

    Asamblisti i VV-së publikon dokument ku Ganimete Musliu shpenzoi për udhëtim dyditor mbi 2 mijë euro nga buxheti i Komunës së Skenderajt

  • BOTË
  • SHËNDETËSI
  • EKONOMI
  • OP / ED
  • KULTURË
    • Të gjitha
    • Art dhe letërsi
    • Fotografia e ditës
    • Kalendari Historik
    • Kuriozitete
    Ditët e fundit të Shote Galicës në Kurbin

    Ditët e fundit të Shote Galicës në Kurbin

    Penelatat nga tej’oqeani (Kanadaja) të piktorit Zeqirja Rexhepi, arrijnë në Gjilan

    Penelatat nga tej’oqeani (Kanadaja) të piktorit Zeqirja Rexhepi, arrijnë në Gjilan

    Sa u pagua në Hollywood? Rrëfehet Inva Mula (VIDEO)

    Sa u pagua në Hollywood? Rrëfehet Inva Mula (VIDEO)

    Një udhëtim poetik drejt dritës

    Një udhëtim poetik drejt dritës

    Dua Lipa uron nënën e saj për ditëlindjen me fotografi të veçanta

    Dua Lipa uron nënën e saj për ditëlindjen me fotografi të veçanta

    Në kërkim të përjetësisë: Poezia metafizike e Gazmend Dashit

    Në kërkim të përjetësisë: Poezia metafizike e Gazmend Dashit

    Kosova hap Këndin e Librit në Bibliotekën Kombëtare të Bullgarisë

    Kosova hap Këndin e Librit në Bibliotekën Kombëtare të Bullgarisë

    Netanyahu: Do të miratohet armëpushimi me Hezbollahun

    Netanjahu për bombardimet e Iranit: Nuk po mundem ta martojë djalin, e fejuara e tij në ankth

    Kurti priti në takim “Shkodrën Elektronike”, flasin për suksesin e këngës “Zjerm”

    Kurti priti në takim “Shkodrën Elektronike”, flasin për suksesin e këngës “Zjerm”

    Lidhja e Prizrenit – Frymë e Rilindjes që sot na mungon

    Lidhja e Prizrenit – Frymë e Rilindjes që sot na mungon

    Nis sot `Panairi i 25-të i librit në Prishtinë`

    Nis sot `Panairi i 25-të i librit në Prishtinë`

    Lule Elezi – pianistja e parë shqiptare që performon në Festivalin “Floralia Muzyczne” në Poloni

    Lule Elezi – pianistja e parë shqiptare që performon në Festivalin “Floralia Muzyczne” në Poloni

  • SPORT
  • TEMA E DITËS
  • VIDEO
  • AUTO/TECH
Ska rezultate
Shiko të gjitha rezultatet
Kosovapost.net
  • LAJME
    • Të gjitha
    • KOMUNË
    • KOSOVË
    • RAJON
    • SOCIALE
    • Zgjedhjet2021
    Policia parandalon kontrabandimin e barnave nga Serbia në Novosellë

    Policia parandalon kontrabandimin e barnave nga Serbia në Novosellë

    E dërguara britanike për Ballkanin: S’duhet qasje e re në dialogun Kosovë-Serbi, por zbatim i marrëveshjeve

    E dërguara britanike për Ballkanin: S’duhet qasje e re në dialogun Kosovë-Serbi, por zbatim i marrëveshjeve

    IPK me tre zyra të reja në veri, Beka: Për herë të parë në objekt shtetëror

    IPK me tre zyra të reja në veri, Beka: Për herë të parë në objekt shtetëror

    Testi pranues i Fakultetit të Mjekësisë, UP krijon komision hetimor

    Testi pranues i Fakultetit të Mjekësisë, UP krijon komision hetimor

    Besnik Berisha zgjidhet kryetar i Odës së Avokatëve të Kosovës

    Avokati Berisha kritikon Komunën e Prishtinës për një mbindërtim në qendër: S’po e mbrojnë pronën publike

    Izmaku: Nëse propozohet emri i Limajt, të hënën mund të konstituohet Kuvendi

    Izmaku: Nëse propozohet emri i Limajt, të hënën mund të konstituohet Kuvendi

    Zgjedhjet në Gjermani: CDU/CSU kryesojnë me 29 për qind

    Gjermania i kërkon Izraelit të lejojë më shumë ndihma në Gaza në mënyrë “të sigurt” dhe “humane”

    Verë këtë vikend në Kosovë, temperaturat deri në 28 gradë Celsius

    Fundjava me temperatura deri në 33 gradë Celsius

    Asamblisti i VV-së publikon dokument ku Ganimete Musliu shpenzoi për udhëtim dyditor mbi 2 mijë euro nga buxheti i Komunës së Skenderajt

    Asamblisti i VV-së publikon dokument ku Ganimete Musliu shpenzoi për udhëtim dyditor mbi 2 mijë euro nga buxheti i Komunës së Skenderajt

  • BOTË
  • SHËNDETËSI
  • EKONOMI
  • OP / ED
  • KULTURË
    • Të gjitha
    • Art dhe letërsi
    • Fotografia e ditës
    • Kalendari Historik
    • Kuriozitete
    Ditët e fundit të Shote Galicës në Kurbin

    Ditët e fundit të Shote Galicës në Kurbin

    Penelatat nga tej’oqeani (Kanadaja) të piktorit Zeqirja Rexhepi, arrijnë në Gjilan

    Penelatat nga tej’oqeani (Kanadaja) të piktorit Zeqirja Rexhepi, arrijnë në Gjilan

    Sa u pagua në Hollywood? Rrëfehet Inva Mula (VIDEO)

    Sa u pagua në Hollywood? Rrëfehet Inva Mula (VIDEO)

    Një udhëtim poetik drejt dritës

    Një udhëtim poetik drejt dritës

    Dua Lipa uron nënën e saj për ditëlindjen me fotografi të veçanta

    Dua Lipa uron nënën e saj për ditëlindjen me fotografi të veçanta

    Në kërkim të përjetësisë: Poezia metafizike e Gazmend Dashit

    Në kërkim të përjetësisë: Poezia metafizike e Gazmend Dashit

    Kosova hap Këndin e Librit në Bibliotekën Kombëtare të Bullgarisë

    Kosova hap Këndin e Librit në Bibliotekën Kombëtare të Bullgarisë

    Netanyahu: Do të miratohet armëpushimi me Hezbollahun

    Netanjahu për bombardimet e Iranit: Nuk po mundem ta martojë djalin, e fejuara e tij në ankth

    Kurti priti në takim “Shkodrën Elektronike”, flasin për suksesin e këngës “Zjerm”

    Kurti priti në takim “Shkodrën Elektronike”, flasin për suksesin e këngës “Zjerm”

    Lidhja e Prizrenit – Frymë e Rilindjes që sot na mungon

    Lidhja e Prizrenit – Frymë e Rilindjes që sot na mungon

    Nis sot `Panairi i 25-të i librit në Prishtinë`

    Nis sot `Panairi i 25-të i librit në Prishtinë`

    Lule Elezi – pianistja e parë shqiptare që performon në Festivalin “Floralia Muzyczne” në Poloni

    Lule Elezi – pianistja e parë shqiptare që performon në Festivalin “Floralia Muzyczne” në Poloni

  • SPORT
  • TEMA E DITËS
  • VIDEO
  • AUTO/TECH
Ska rezultate
Shiko të gjitha rezultatet
Kosovapost.net
Ska rezultate
Shiko të gjitha rezultatet

A është e përgatitur bota për të përballuar luftën kibernetike?

31 Janar 2023, 23:45
në Botë
Share on FacebookShare on Twitter

Kur operativët amerikanë dhe ata izraelitë nisën sulmin kibernetik nëpërmjet virusit Stuxnet kundër programit bërthamor të Iranit më shumë se një dekadë më parë, ata bënë në fakt një autogol.

Pa asnjë të shtënë dhe pa sakrifikuar asnjë jetë njeriut, agjentët, inxhinierët dhe hakerat i thanë vetes se ishin në gjendje që të dëmtonin rëndë aftësinë e Iranit për të prodhuar uranium të pasuruar, duke e ngadalësuar programin e tij bërthamor.

Por ky përfundim rezultoi të ishte shumë i gabuar, pasi Irani i përdori shumë shpejt njohuritë e tij për të vazhduar me një kapacitet edhe më të madh zgjerimin e programit të tij bërthamor. Por edhe në atë kohë, në industrinë ende të sapolindur të sigurisë kibernetike kishte ankesa shumë shqetësuese se Stuxnet apo diçka e ngjashme me të, që ishte në zhvillim për vite me radhë, mund të projektohej në mënyrën e kundërt ose të imitohej dhe të përdorej nga objektivat e saj fillestarë. Në fakt, ajo çka do të pasonte do të ishte edhe më e rrezikshme. Sulmi me Stuxnet, paralajmëroi një epokë të re të luftës kibernetike globale, dhe janë njerëzit e zakonshëm ata që po vuajnë pasojat e kësaj lufte.

Kujtojmë se përpara Stuxnet-it, sulmet kibernetike shiheshin më së shumti si shqetësime ose sjellje kriminale, të përdorura për spiunazh midis korporatave apo qeverisë. Industria globale e sigurisë kibernetike vlente vetëm disa miliardë dollarë. Por në 5 vitet e ardhshme, kjo industri pritet të ketë një vlerë prej më shumë se 210 miliardë dollarë. Lufta kibernetike, është shndërruar sot në një strategji të së sigurisë kombëtare të shumë kombeve, një mjet thelbësor i spiunazhit, kundërzbulimit, sabotimit dhe grabitjes. Çdo vend është duke u përpjekur për të përmirësuar mbrojtjen e vet kibernetike, si dhe aftësitë sulmuese. Ekspertët thonë se Rusia dhe Kina, zotërojnë aktualisht aftësi të jashtëzakonshme në luftën kibernetike. Por janë vendet e izoluara diplomatikisht, si Irani dhe veçanërisht Koreja e Veriut, ato që përbëjnë shqetësimin më të madh, pasi kanë shumë pak për të humbur dhe po aq shumë për të fituar duke i përdorur këto lloj armësh.

“Koreja e Veriut është shumë unike,pasi ajo po fokusohet shumë dhe vazhdimisht tek operacionet financiare dhe të biznesit”- thotë Sherod DeGripo, specialiste e sigurisë së informacionit në kompaninë e sigurisë kibernetike, Proofpoint. Ndër objektivat kryesore të Phenianit janë shkëmbimet në kriptomonedha, përpjekjet për të vjedhur emrat e përdoruesve dhe fjalëkalimet e tyre me synim zhvatjen e tyre, si dhe përpjekjet për të zbutur goditjen e sanksioneve ndërkombëtare mbi programin e saj bërthamor dhe sjelljen luftarake. Një raport i publikuar muajin e kaluar nga Proofpoint, përshkruan se si një grup që dyshohet se mbështetet nga Koreja e Veriut i quajtur Kimusky, AKA Thallium ose TA406, ka ndërmarrë sulme të rregullta duke synuar diplomatë, ekspertë të politikës së jashtme, gazetarë dhe organizata jofitimprurëse në të gjithë Evropën, Azinë dhe Amerikën e Veriut. Për më tepër, Proofpoint thotë se hakerat po përdorin gjithnjë e më shumë viruset e llojit “malware” që ndërhyjnë në sistemet e IT dhe mbledhin të dhëna, në vend të sulmeve tradicionale “phishing”, që i joshin objektivat që të heqin dorë nga fjalëkalimet dhe emrat e përdoruesve. Kjo do të thotë se kushdo që punon në çdo lloj fushe të ndjeshme – nga media apo financa deri tek politika e jashtme – duhet të jetë shumë vigjilent. “Sulmet do t’ju vijnë nga shumë drejtime të ndryshme – email, media sociale, telefonata, mesazhe me tekst. Duhet të jeni kudo shumë të kujdesshëm”-thotë ajo. Por nga ana tjetër ekziston shqetësimi se njerëzit nuk mund të bëjnë dot asgjë për të shmangur infiltrimin, vetëm në rats se e lagim telefonin tonë me benzinë dhe më pas i vëmë zjarrin.

A është e përgatitur bota për të përballuar

Kompania izraelite NSO, ka zhvilluar tashmë një program të quajtur Pegasus, i cili mund të hakojë telefonin e dikujt pa klikuar apo hapur ndonjë gjë. Tani që grupet e teknologjisë së informacionit në Iran dhe Korenë e Veriut, e dinë se një program i tillë është i mundur, edhe sa kohë mund t’u duhet për ta rindërtuar atë?Ndoshta disa tashmë e kanë realizuar diçka të tilla. Kevin Mandia, kreu ekzekutiv i kompanisë së sigurisë kibernetike “Mandiant”, paralajmëroi kohët e fundit se aftësitë kibernetike të Iranit janë zgjeruar shumë, përtej aftësisë së Perëndimit për t’u mbrojtur kundër tij. “Ata po operojnë me shumë efikasitet; me “malware” që mund të përditësohen. Kështu ata mund të jenë shumë efikasë… duke kapërcyer sistemin tonë mbrojtës”- deklaroi Mandia për televizionin amerikan CNBC.

Ndërkohë shumë ekspertë shqetësohen se tashmë ka filluar një cikël i pakthyeshëm i përshkallëzimit të kësaj lufte, dhe ku vendet po përpiqen të tejkalojnë njëri-tjetrin në një garë të ethshme të armëve kibernetike. Vetëm disa javë pasi Izraeli u akuzua në tetor për një sulm kibernetik mbi stacionet e benzinës të Iranit, Teherani dyshohet se u kundërpërgjigj duke hakuar në faqet e internetit ku caktohen vizitat në sistemin e kujdesit shëndetësor izraelit. Që nga viti 2006, Qendra për Sigurinë dhe Studimet Ndërkombëtare ka grumbulluar një listë shqetësuese, dhe me gjasë vetëm të pjesshme, me 62 faqe të sulmeve të rëndësishme kibernetike. Protagonistë janë hakerat e dyshuar në Brazil, Kinë, Rusi dhe Izrael. Dhe objektivat janë gjithnjë e më shumë civile në natyrë, përfshirë pakicat etnike si kurdët, aktivistët që kërkojnë zgjedhje të ndershme në Rusi, bizneset e vogla dhe kompanitë energjitike. Ndoshta ka ardhur koha të hartohet dhe miratohet një traktat global që të rregullojë përdorimin, keqpërdorimin dhe përhapjen e armëve kibernetike në të njëjtën mënyrë siç rregullohet mbajtja e armëve bërthamore, kimike dhe biologjike. Por DeGripo dyshon se do të funksiononte çdo lloj marrëveshjeje ndërkombëtare. Në dallim nga bombat bërthamore, burimi i sulmeve të luftës kibernetike mund të fshihet shumë lehtë. Aftësia e madhe për t’i mohuar akuzat, është një nga avantazhet kryesore të armëve kibernetike, duke i bërë ato të papërshkueshme ndaj rregulloreve. Zhvilluesit e fshehtë të Stuxnet, patën vërtet shumë imagjinatë kur krijuan një virus që mundi të shkatërronte sistemet kompjuterike nga mijëra milje larg. Por atyre mund t’u ketë munguar vizioni për të parashikuar se çfarë lloj bote do të krijonte një armë e tillë.

ShpërndajeTweet

Të ngjajshme

Policia parandalon kontrabandimin e barnave nga Serbia në Novosellë

Policia parandalon kontrabandimin e barnave nga Serbia në Novosellë

20 minuta më parë
E dërguara britanike për Ballkanin: S’duhet qasje e re në dialogun Kosovë-Serbi, por zbatim i marrëveshjeve

E dërguara britanike për Ballkanin: S’duhet qasje e re në dialogun Kosovë-Serbi, por zbatim i marrëveshjeve

41 minuta më parë
IPK me tre zyra të reja në veri, Beka: Për herë të parë në objekt shtetëror

IPK me tre zyra të reja në veri, Beka: Për herë të parë në objekt shtetëror

1 orë më parë
Testi pranues i Fakultetit të Mjekësisë, UP krijon komision hetimor

Testi pranues i Fakultetit të Mjekësisë, UP krijon komision hetimor

2 orë më parë
AlbanianBosnianEnglishGermanTurkish

IMPRESUM

Kosova Post është Agjenci e Lajmeve me seli në Prishtinë. Është themeluar në vitin 2016, duke pasur për mision informimin e drejtë e të paanshëm.

Për rrjedhojë, prej vitesh, Kosova Post, është shndërruar në një dritare të besueshme, nëpërmjet së cilës informohen qytetarët.

Zhvillimet politike në vend, rajon e botë, janë në fokusin kryesor të agjencisë. Por nuk anashkalohen as fushat e tjera si: kultura, ekonomia, sporti, shëndetësia, shkenca, teknologjia informative etj.

Emancipimi i masës, nëpërmjet ngritjes së vetëdijes, sipas politikave redaksionale, arrihet vetëm duke mos i konsideruar lexuesit dhe ndjekësit e agjencisë, si masë klikuesish. Kjo ka qenë dhe ka mbetur premisa themelore e politikave të redaksisë.

@Copyright

© Shkrimet e publikuara në këtë platformë, janë prodhime të Kosova Post (ose të mediumeve me të cilat bashkëpunon).

Kushtet e përdorimit të artikujve të publikuar në uebin e agjencisë, si dhe faqet zyrtare në rrjetet sociale, mund të diskutohen me palët e interesuara.

(Për më shumë shihni rubrikën e kontaktit)

KONTAKTI

kosovapost.net

[email protected]

[email protected]

+ 383 49 890 321

Adresa:

Kosovë/ Prishtinë
Rruga: Garibaldi;
‘Hotel Grand’;
Kati II
Zyra nr. 13

© 2023 KosovaPost.net - Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Ska rezultate
Shiko të gjitha rezultatet
  • LAJME
  • BOTË
  • SHËNDETËSI
  • EKONOMI
  • OP / ED
  • KULTURË
  • SPORT
  • TEMA E DITËS
  • VIDEO
  • AUTO/TECH