Përveç thirrjeve për autoritetet serbe për të hetuar në mënyrë efektive skandalet Jovanjica, Krusik dhe Telekom Srbia, rezoluta e fundit e Parlamentit Evropian i bën thirrje Beogradit zyrtar të rihapë dosjet sekrete të inteligjencës dhe strukturave të sigurisë të epokës së RFS-së, përfshirë arkivat e ish-UDB-as, Organizatës kundërspiunazhit (KOS), përcjell Kosova Post.
Siç shpjegohet në Rezolutën, e cila u bë në bazë të versionit përfundimtar të Raportit të raportuesit të PE për Serbinë, Vladimir Bilçik, ky do të ishte një hap i mëtejshëm drejt demokratizimit të shtetit. Ekspertët ligjor shpjegojnë jozyrtarisht, Danasit se nuk janë të befasuar nga fakti që segmenti në dosje u përfshi në Rezolutë, “sepse Brukseli zyrtar u ka bërë thirrje autoriteteve Serbe për ta bërë këtë për vite me radhë”. Sipas burimeve tona, nuk duhet të pritet që skedarë të tillë do të jenë në dispozicion të publikut në të ardhmen e afërt, “duke pasur parasysh rezistencën që ekziston në strukturat aktuale të sigurisë dhe informacionit për ta bërë më në fund atë.”
Nga ana tjetër, Aleksandar Çotriq, nënkryetari i Lëvizja e Rilindjes Serbe (SPO) dhe deputet në parlament , theksoi për Danas se ka kushte për miratimin e një projekt-ligji mbi temën e dosjes që u dërgua në SPO një dekadë më parë.
Kujtojmë se Lëvizja e Rilindjes Serbe në 2004, paraqiti në Kuvendin e Serbisë një projektligj mbi hapjen e dosjeve të shërbimit sekret. Një ligj i tillë është një kusht i domosdoshëm për pranimin e Serbisë në BE dhe siguron që të përballemi me një të kaluar totalitare dhe autoritare, që ata që janë përgjegjës për shkeljet e të drejtave të njeriut të sanksionohen dhe që krimet e shtetit kundër qytetarëve nga e kaluara të mos përsëriten kurrë. “Propozimi ynë ligjor mori parasysh përvojat më të mira të ish vendeve komuniste dhe unë mendoj se Serbia mund ta miratojë këtë rregullore në një periudhë të shkurtër kohe,” specifikoi Çotriq.
Rezoluta e PE gjithashtu i bën thirrje regjimit serb të përcjellë përfitimet e anëtarësimit në Bashkimin Evropian në një masë më të madhe, por ekspertët e integrimit evropian dyshojnë se një rekomandim i tillë do të pranohet.
Evropa përsërit thirrjen e Serbisë për të hapur dosjet sekrete 2
Sipas Aleksandra Ivkoviq, një studiuese në portalin Evropian të Ballkanit Perëndimor, “studiuesit e mediave kanë treguar vitet e fundit se komunikimi i qeverisë mbi përfitimet e anëtarësimit në BE dhe bashkëpunimin aktual midis Serbisë dhe BE është mbajtur në minimum, i zëvendësuar nga kritika dhe bashkëpunimi i herëpashershëm i ashpër i BE. “, kryesisht Rusia dhe Kina.”
Unë mendoj se kjo tendencë është pasojë e vlerësimit të qeverisë se nuk do të ketë shumë progres në integrimin evropian, i cili është kryesisht përgjegjësia e saj, sepse reformat janë ngadalësuar dhe ka pasur një rënie të kritereve politike, ndërsa një progres i konsiderueshëm në negociatat me Prishtinën vista. Ka pasur gjithashtu kritika në rritje nga BE. Prandaj, ishte në interesin e autoriteteve për të ulur pritjet e publikut kur bëhet fjalë për integrimin evropian, në mënyrë që të zvogëlohet dëmi i mundshëm politik për shkak të mungesës së progresit, ndërsa theksimi i bashkëpunimit me Kinën dhe Rusinë është gjithashtu një mjet për të dekurajuar kritikët e BE-së ato nuk duhet të jenë mjaft të qarta nga frika se Serbia do të kthehet me vendosmëri nga pala tjetër. Për momentin, unë nuk shoh ndonjë nxitje për qeverinë për të ndryshuar këtë taktikë, e cila është parë në ditët e fundit, pas miratimit të raportit të PE. Sidoqoftë, ndoshta kjo temë mund të bëhet një pjesë një marrëvshje të heshtur politike të qeverisë me BE – komunikimi pozitiv do të rritet dhe përfitimet e bashkëpunimit do të theksohen në mënyrë që të shmangen lëshimet në zona të tjera, të tilla si përmirësimi i dukshëm i kushteve zgjedhore, tha Ivkoviq.
Sa i përket pjesës që lidhet me politikën e jashtme eurodeputetët nuk e fshehin shqetësimin e tyre për forcimin e ndikimit të Kinës në Serbi, si dhe për “vazhdimin” e mbështetjes serbe për Rusinë në kontekstin e aneksimit të Krimesë, e cila ishte e paligjshme në sytë e BE-së. Gjithashtu, Rezoluta i kundërvihet aktiviteteve të Qendrës Humanitare Serbo-Ruse në Nish. Duke komentuar vlerësime të tilla të PE, Igor Novakoviq, drejtori i hulumtimit të fondit ISAC, tregon për Danas se “ndikimet e Rusisë dhe Kinës shihen si një sfidë për Bashkimin”.
“Në thelb, unë mendoj se është e qartë dhe nuk kemi pse hamendësohemi për proceset që po ndodhin në Serbi, si dhe faktin se procesi i integrimit në BE është në një ngërç. BE ka pasur marrëdhënie mjaft të këqija me Rusinë që nga viti 2014, ndërsa Kina gjithnjë e më shumë po identifikohet si një rival sistematik. Nga ana tjetër, e gjithë zona e Ballkanit Perëndimor, përfshirë Serbinë, shihet si një pjesë e ardhshme e Bashkimit, pavarësisht nga të gjitha sfidat që lidhen me zgjerimin, prandaj ndikimi i Rusisë dhe Kinës perceptohet si një sfidë, tha Novakoviq.
Siç kishte shkruar edhe më herët Danas, Rezoluta vlerëson gjithashtu se ka shumë probleme në lidhje me lirinë e medias dhe sundimin e ligjit, duke përfshirë sulme të mprehta verbale ndaj shoqërisë civile dhe kritikëve të qeverisë së Aleksandar Vuçiq. Ndër problemet e tjera, ndër të tjera, është niveli i lartë i ndotjes së ajrit, veçanërisht në zonat industriale./KosovaPost/