Siç është bërë rutinë, gazetarët individualisht gjithashtu përdorën Twitter-in për të kornizuar kolapsin e Afganistanit. Gazetarët ndanë imazhe të kaosit në të gjithë vendin, ndërsa turma të mëdha kërkonin strehim nga talebanët. Këta gazetarë ndanë imazhe dhe video që do të shikoheshin nga miliona përdorues të Twitter.
Shkruan: Festim Rizanaj, Prizren
Largimi i trupave amerikane, rënia e pushtetit në Kabul dhe marrja e udhëheqjes nga talebanët në Afganistan ishte ngjarja e cila pushtojë mediat dhe llogarit digjitale të diplomacisë globale. Disa mësuan për ngjarjen duke ndjekur diplomatët në Twitter, të tjerë iu drejtuan blogerëve të besuar, ndërsa të tjerë ndoqën profilet e aktivistëve dhe organizatave të shoqërisë civile në Facebook. Si rezultat i kësaj diplomatët komentojnë në mediat sociale ngjarjet botërore, për të rrëfyer politikat e tyre të jashtme dhe për të ndihmuar publikun global të kuptojë ngjarjet. Megjithatë, shpejt u mësua se mediat sociale ishin fusha konkurruese, ku diplomatët, aktivistët, organizatat e lajmeve, blogerët dhe institucionet shumëpalëshe të gjithë konkurrojnë mbi vëmendjen e përdoruesve të mediave sociale, ndërsa shpresojnë të formojnë perceptimet publike. Kjo konkurrencë për kornizimin e ngjarjeve ishte gjithnjë e më i dukshëm gjatë muajit të kaluar pas rënies së qeverisë afgane dhe pushtimit të Afganistanit nga talebanët. Secili aktor u mundua ta kornizojë ngjarjen duke u munduar të formojë perceptimin e publikut në internet duke ofruar kornizë të ndryshme të tregimit.
Diplomacia amerikane, NATO dhe Rusia
Një ditë pas rënies së Kabulit, Presidenti Biden mbajti një fjalim para popullit amerikan. Ky fjalim u postua gjithashtu në Twitter nga llogaria e tij zyrtare. Në një seri cicërimesh Biden ripërcaktoi misionin e Amerikës në Afganistan duke thënë se SHBA u përqendrua ngushtë në antiterrorizëm dhe jo në ndërtimin e kombit. Ky pohim nënkuptonte se pushtimi i talebanëve nuk ishte një humbje e SHBA-së, pasi SHBA-ja kurrë nuk u përpoq të rindërtonte Afganistanin në imazhin e saj. Përkundrazi, ajo u përpoq të kapte ato grupe terroriste që sulmuan SHBA-të më 11 Shtator. Së dyti, Biden-i deklaroi se ai nuk do të angazhonte trupat amerikane për të luftuar në një luftë civile që vetë populli afgan nuk pranoi ta luftonte. Biden-i vazhdoi duke thënë se ai i kishte qëndruar besnik zotimit të tij për t’i dhënë fund luftës. Më në fund, Biden-i identifikoi një qëllim të ri amerikan – evakuimin e personelit të tij, qytetarëve dhe aleatëve nga Afganistani.
Ashtu si Presidenti, kryediplomati amerikan Blinken gjithashtu parashtroi qëndrimin e tij në Twitter. Ndryshe nga Biden-i, cicërimet e Blinken-it u përqendruan në angazhimin e vazhdueshëm të Amerikës me aleatët e saj në të gjithë botën. Korniza e tij ishte se Amerika nuk ishte e vetme në humbje, por përkundrazi se përmes aleancave të saj, Amerika do të vazhdonte të ndërtonte një të ardhme më të mirë për njerëzit e Afganistanit. Një cicërimë detajoi konsultimet e Blinken-it me aleatët globalë, përfshirë BE-në, NATO-n dhe Turqinë. Sekretari i falënderoi aleatët rajonalë që e ndihmuan SHBA-në të evakuojë qytetarët e saj nga Afganistani. Këto postime sugjeruan se Amerika ishte në Afganistan, por jo rajoni në tërësi dhe se ajo ende kishte aleatë të ngushtë në rajon. Më në fund, Blinken-i ndau një deklaratë të përbashkët mbi nevojën për të siguruar të drejtat e njeriut nën sundimin e talebanëve.
Përderisa Presidenti Biden në bazë të cicërimave në Twitter-it e përkufizoi tërheqjen e trupave amerikane dhe marrjen e pushtetit nga talebanët si mision të kompletuar të Amerikës, nga ana tjetër, Sekretari i Shtetit Blinken vlerësoi se në këtë rast Amerika nuk është e vetme dhe se e ka mbështetjen e aleatëve të saj në këtë vendim.
Po ashtu, diplomatët rusë iu drejtuan mediave sociale për të ofruar qëndrimin e tyre. Nga njëra anë, ambasadat nxituan të cicërojnë se trupi diplomatik i Rusisë po e zhvillonte politikën e saj si zakonisht, pasi kishte komunikuar me talebanët dhe kishte krijuar kanale komunikimi. Ky mund të jetë një tentim që të demonstrohet veprim i qetë dhe vendimtar në një kohë kur shumë të tjerë në Twitter po përshkruanin skena kaotike në ambasadat e huaja në Kabul. Ky kuadër sugjeroi gjithashtu se Rusia mund të shërbejë si ndërmjetës midis botës dhe qeverisë së re talebane. Për më tepër, diplomatët rusë theksuan nevojën për veprime shumëpalëshe për të siguruar pajtimin kombëtar në Afganistan, qoftë përmes OKB-së ose duke punuar me fqinjët e Afganistanit. Ky kuadër sugjeroi që epoka në të cilën SHBA-ja vetëm e diktoi realitetin në Afganistan kishte përfunduar.
NATO ishte mjaft aktive në Twitter, duke pasur parasysh faktin se ishte investuar shumë në luftën në Afganistan dhe në të vërtetë kishte ndihmuar në trajnimin e të njëjtave forca afgane që u rrëzuan brenda më pak se një jave. Siç ishte rasti me SHBA-në, NATO theksoi faktin se ajo po ndihmonte në sigurimin e aeroportit në Kabul dhe se do të siguronte kalimin e sigurt të të gjithë aleatëve dhe bashkëpunëtorëve që dëshironin të largoheshin nga Afganistani. Ndryshe nga udhëheqësit amerikanë, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s gjithashtu shkroi në Twitter se rënia e Kabulit kërkon që NATO të mësojë nga gabimet e saj dhe të shmangë bërjen e tyre në të ardhmen. Korniza e NATO-s ishte kështu pozitive, duke mos lënë askënd prapa, dhe personale, duke treguar nevojën për t’u pajtuar dhe mësuar nga dështimi.
Prezantimi në media ndërkombëtare
Gjatë dy ditëve të para të zhvillimit të ngjarjeve, ne kemi parë imazhe tronditëse dhe të pakonceptueshme nga Afganistani. Ne kemi parë qenie njerëzore që kërcejnë në anët e aeroplanët që ngarkojnë një pistë, njerëz të dëshpëruar dhe figurativisht janë kapur pas një përpjekjeje të rrezikshme dhe përfundimisht të kotë për të ikur nga vendi. Ne kemi parë trupat që bien nga aeroplanët nga qindra metra mbi tokë. Ne kemi parë talebanët, të cilët përdorin armë dhe kërcënojnë fytyrat, duke pushtuar zyrën presidenciale dhe rrugët në Kabul.
Për shumicën e mediave, veçanërisht për lajmet televizive, këto imazhe shqetësuese shfaqen kur komentuesit dhe spirancat përpiqen të kuptojnë gjithçka, shpesh duke zgjedhur të tundin një grusht ose të tregojnë gishtin, duke kërkuar dikë ose diçka për të fajësuar për një tragjedi të tillë.
Margaret Sullivan në Washington Post shkruan se nëse ndonjëherë një histori e madhe, e thyer, kërkoi që media të sigurojë kontekst historik dhe të shmangë me kujdes fajin, është historia e rënies së Afganistanit nga talebanët. Në vend të kësaj, ajo që kemi marrë kryesisht gjatë ditëve të fundit ishte zhanri shumë i njohur i mbulimit të “fituesve dhe humbësve”, një mbulim që tenton të ngrejë dhe përforcojë mendimet e reja mbi lajmet dhe të caktojë pasoja politike afatgjate në një situatë ende në zhvillim (https://www.washingtonpost.com/lifestyle/media/news-media-afghanistan-coverage-critique/2021/08/16/2b3f98fe-fe9e-11eb-85f2-b871803f65e4_story.html).
Siç është bërë rutinë, gazetarët individualisht gjithashtu përdorën Twitter-in për të kornizuar kolapsin e Afganistanit. Gazetarët ndanë imazhe të kaosit në të gjithë vendin, ndërsa turma të mëdha kërkonin strehim nga talebanët. Këta gazetarë ndanë imazhe dhe video që do të shikoheshin nga miliona përdorues të Twitter. Korniza e shpërndarë nga këta gazetarë ishte ajo e braktisjes dhe vuajtjeve njerëzore dhe kontrastonte gjallërisht me inkuadrimin e zyrtarëve amerikanë dhe ambasadorëve në terren në Kabul.
Fajtori dhe pasojat afatgjate ishte korniza që u përdor nga mediat e njohura ndërkombëtare. New York Times u mor me fajtorin e ngjarjes duke e përshkruar kaosin dhe dhunën pas rënies së qeverisë afgane. Sidoqoftë, korniza e gazetës deklaroi qartë se rënia e Kabulit nuk ishte e barabartë me rënien e Saigonit në Vietnam dhe se, në fund të fundit, ishin udhëheqësit afganë ata që dështuan, njerëzit e tyre, jo SHBA. Kështu New York Times ia ngarkoi fajin vetë afganëve.
BBC gjithashtu nxori në pah situatën kaotike në Afganistan. Ndryshe nga New York Times, ajo i cilësoi ngjarjet si një dështim personal i Presidentit Biden, ndërsa e identifikoi popullsinë më të pambrojtur të lënë pas – gratë të cilat së shpejti mund t’u nënshtrohen ligjeve të rrepta të miratuara nga talebanët – i njëjti grup që ua mohoi grave të drejtat themelore të njeriut në të kaluarën. BBC-ja ofroi kështu një kornizë morale, atë që nxirrte në pah pasojat afatgjate të dështimit të Biden-it. Edhe revista e njohur politike The Economist e paraqiti ngjarjen si dështim të administratës Biden dhe duke shprehur shqetësim mbi pasojat afatgjate të sigurisë së SHBA-së dhe të gjithë globit.
Përveç kanaleve të pavarura mediatike, organizatat shtetërore të medias gjithashtu postuan në Twitter mbi ngjarjen. Russia Today, për shembull, e përshkroi dështimin e Amerikës si një poshtërim të madh, duke cituar komentet e bëra nga ish-Presidenti Trump. Rrjeti Al-Jazeera, në pronësi të Katarit, postoi në Twitter premtime dhe garanci të bëra nga talebanët në lidhje me të drejtat e njeriut dhe shoqërinë civile. Së bashku, këto dy organizata të reja ofruan një kornizë shumë të ndryshme, duke përdorur termin poshtërim dhe duke sugjeruar se sundimi i talebanëve mund të jetë një zëvendësim i përshtatshëm për qeverinë afgane të financuar nga SHBA-ja.
Mediat shtetërore të Kinës të hënën i kritikuan Shtetet e Bashkuara për “dështimin e çrregullt”, “poshtërimin” dhe “pafuqinë” për largimin e saj të nxituar nga Afganistani dhe marrjen e shpejtë të talebanëve. Shtypi i kontrolluar nga shteti u fokusua në nxjerrjen në pah të dështimeve të Shteteve të Bashkuara sesa shqetësimet e sigurisë që ende shfaqen si për Kinën ashtu edhe për rajonin.
Për fund
Për diplomatët perëndimorë, rënia e Kabulit ishte një dëmtim tjetër në një mburojë të rrënuar. Megjithëse diplomatët perëndimorë iu drejtuan mediave sociale për të përcaktuar ngjarjet në një dritë më pozitive, duke theksuar një angazhim të vazhdueshëm për të ardhmen e Afganistanit dhe aleatëve të tyre gjatë 20 viteve të fundit, ata u përballën me kritika të forta në internet nga diplomatë të tjerë, gazetarë, organizata mediatike dhe përdorues individualë të Twitter-it. Përderisa diplomacia vuri theksin mbi rolin dhe përpjekjet e SHBA-së dhe shteteve perëndimore për Afganistanin, mediat kryesisht e konsideruan si dështim të këtyre përpjekjeve dhe nevojën e një alternative të re për këtë shtet.