Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në prag të Samitit të NATO-s që do të mbahet në Uashington, ka shkruar një op-ed për mediumin amerikan The New York Times rreth rolit të NATO-s në atë që Kurti e ka quajtur “gdhendje të identitetit kulturor dhe politik” të Kosovës.
Kurti ka thënë se një gjë fakt të tillë dëshiron t’ia kujtojë botës, meqë disa në SHBA kanë minimizuar rëndësinë e Aleancës Veri-Atlantike dhe në Evropë ka shqetësime së zgjedhjet presidenciale në SHBA mund kenë ndikim negativ rolin e shtetit më të fuqishëm të botës në NATO.
Kurti në këtë opinion të tij ka thënë “Mos e dyshoni NATO-n. Ajo e shpëtoi popullin tim”.
Kryeministri ka përmendur ngjarjet e përgjakshme që kishin ndodhur në Kosovë nga regjimi i Sllobodan Millosheviqit dhe thotë se nëse s’do të kishte qenë NATO, situata do të kishte qenë shumë më e keqe.
Tutje Kurti në këtë shkrim përmend edhe vullnetin politik që në vitin 1999 gjendej brenda NATO-s dhe rolin e Sekretares Madeleine Albright dhe presidentit të atëhershëm të SHBA-së, Bill Clinton.
Shefi i Qeverisë së Kosovës thotë se falë ndërhyrjes së NATO-s, Kosova tashmë jeton në paqe dhe ndërhyrja i dha mundësinë popullit të Kosovës që të rindërtojë atë që lufta kishte shkatërruar. Kurti thotë se NATO-ja duhet të ndjehet krenare me rrugëtimin që ka bërë Kosova, duke u shndërruar në vendin më demokratik në rajon që njihet ndërkombëtarisht.
Kurti thotë ndonëse janë këto arritje, kërcënimet për sigurinë vazhdojnë të jenë ende evidente, duke përmendur sulmin e shtatorit të vitit të kaluar në Banjskë.
Kryeministri i Kosovës përmend investimet në ushtri që ka bërë regjimi i Aleksander Vuçiqit dhe lidhjet e forta që Beogradi zyrtar vazhdon t’i mbajë me Moskën. Kurti thotë se 25 vite pas luftës, roli i NATO-s është më i rëndësishëm se kurrë dhe se kërcënimet ndaj sigurisë janë mjaftë reale.
Shkrimi i plotë i Kurtit në New York Times:
Disa në Shtetet e Bashkuara kanë minimizuar rëndësinë e NATO-s. Shumë partnerë evropianë shqetësohen se pas zgjedhjeve presidenciale në SHBA në nëntor, angazhimi amerikan ndaj aleancës do të zbehet. Por ndërsa NATO përgatitet për fillimin e samitit të saj në Uashington të martën, duke shënuar 75 vjet që nga themelimi i saj, dua t’i kujtoj botës se si NATO është e gdhendur në identitetin kulturor dhe politik të një vendi në Evropë: të vendit tim, Kosovës.
Në vitin 1999, një fushatë e pamëshirshme serbe e udhëhequr nga udhëheqësi serb dhe presidenti i Jugosllavisë Slobodan Milosheviç solli masakra, përdhunime dhe dëbimin e rreth gjysmës së popullsisë shqiptare të Kosovës. Ishte një katastrofë humanitare. Bombardimi i vazhdueshëm ajror i NATO-s ndaj forcave dhe pozicioneve serbe i dha fund këtij tmerri. Aleanca dërgoi gati 50,000 trupa menjëherë pas kësaj.
Kush nga populli im mund të harrojë pamjen e ushtarëve të NATO-s që priteshin me brohoritje ndërsa arrinin? Gjatë 25 viteve të fundit, ndërsa NATO ndihmoi në çlirimin e Kosovës dhe mbajtjen e paqes, ne në këmbim ndërtuam demokracinë për të nxitur këtë paqe nga brenda. Ne shpallëm pavarësinë tonë në vitin 2008, një ide që do të rezonojë me amerikanët që sapo kanë festuar Ditën e Pavarësisë. Shumica e botës tani e njeh kombin e njohur si Kosova, megjithëse unë preferoj shkrimin shqip, Kosova.
Nuk kishte dyshim për ne, duke pasur parasysh kujtimet e freskëta të gjenocidit në Ruanda dhe Bosnjë, se situata në Kosovë do të ishte përkeqësuar me shpejtësi pa NATO-n. Si kosovar, është e dhimbshme edhe të imagjinohet se sa më keq mund të ishte bërë.
Që nga fillimi, ndërhyrja e NATO-s ishte humanitare. Por një ndërhyrje humanitare i shërben edhe interesave kombëtare, sado që ne do të donim t’i konsideronim ato të ndara. Paqja në Evropë dhe ndalimi i vuajtjeve njerëzore i shërbyen interesave kombëtare të anëtarëve të NATO-s. Konflikti në Ballkan rrit rrezikun e përhapjes në Evropën Perëndimore, jo vetëm përmes krizave të refugjatëve, por edhe duke tërhequr lojtarë të huaj në këtë kufi historikisht të rëndësishëm gjeopolitik, duke kërcënuar sigurinë e Evropës.
NATO nuk është një entitet abstrakt që vepron më vete. Ajo kërkon vullnet politik. Në rastin e Kosovës, ne patëm vullnetin politik të shumë fuqive të mëdha, përfshirë Shtetet e Bashkuara, fuqinë më të madhe ushtarake të NATO-s. Sekretarja e Shtetit Madeleine Albright e njihte rajonin dhe tmerret e luftërave evropiane. Megjithëse lidhej fort me administratën Clinton, ndërhyrja ishte bipartizane. Në Kongres, senatori Bob Dole, një republikan, ishte një avokat i fortë.
Ndërhyrja ushtarake duhet të jetë gjithmonë një mjet i fundit dhe në Kosovë ishte. Takimet e nivelit të lartë dështuan në mënyrë të përsëritur, përfshirë bisedimet në Kalanë e Rambouillet në Francë midis përfaqësuesve serbë dhe shqiptarë dhe zyrtarëve amerikanë, evropianë dhe rusë. Diplomacia ishte shterur ndërsa njerëzit po vriteshin. Lufta në Kosovë ishte lufta e katërt që Milosheviç kishte zhvilluar në ish-Jugosllavi.
Shkalla e mizorisë kërkonte një përgjigje të fortë. Pas 78 ditësh bombardimesh ajrore, sulmi më i madh ushtarak i aleancës që nga themelimi i saj në vitin 1949, forcat e armatosura serbe u tërhoqën. NATO qëndroi në Kosovë dhe kthimi i refugjatëve pasoi nën administrimin dhe mbrojtjen e Kombeve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian.
Prania e NATO-s siguroi paqen dhe na lejoi të rindërtojmë. Trupat mbrojtën kufirin tonë, por gjithashtu na ndihmuan të mbrojmë veten, duke përfshirë ndërtimin e forcës tonë ushtarake, Forcën e Sigurisë së Kosovës. Misioni fillestar u nda midis Francës në veri, Italisë në perëndim, Gjermanisë në jug dhe Shteteve të Bashkuara në lindje, me Mbretërinë e Bashkuar në qendër lindje. Me kalimin e viteve, ndërsa stabiliteti ynë u rrit, NATO zvogëloi ndjeshëm trupat e saj nga 50,000 fillestarë në disa mijëra.
Perëndimi duhet të ndiejë krenari për këtë arritje. Kosova tani njihet si demokracia më e lartë në Ballkanin Perëndimor. Kjo transformim nuk ishte vetëm meritë e NATO-s; kërkonte përpjekje nga shumë palë dhe, më e rëndësishmja, vendosmërinë e popullit kosovar që u angazhua në procesin politik. Por NATO e bëri këtë realitet të mundur dhe nuk është rastësi që lufta në Ukrainë shënon luftën e parë të madhe evropiane në mbi 100 vjet në të cilën vendet e Ballkanit Perëndimor nuk kanë marrë pjesë. Paqja është një punë e vështirë dhe dinamike – ajo duhet të ruhet vazhdimisht.
Megjithatë, edhe pse demokracia e Kosovës është në ngritje, po ashtu janë edhe kërcënimet ndaj sigurisë së saj. Në shtator, trupa paramilitare serbe të armatosura rëndë, që ne besojmë se erdhën nga Serbia, morën pozicione në Manastirin Ortodoks të Banjska-s, në një përpjekje shumë të organizuar që përfshinte armë sofistikuara. Forcat ushtarake serbe u mobilizuan pranë kufirit tonë, një veprim i kritikuar nga Shtetet e Bashkuara si “destabilizues.” Vitin e kaluar NATO rriti trupat e saj nga 3,770 në rreth 4,500 mes kërcënimeve në rritje ndaj paqes.
Mbështetja politike mbetet gjithashtu një sfidë. Në vitin 2017, Aleksandar Vuçiq, një ish-ministër i propagandës nën Milosheviç, u bë president i Serbisë. Ngritja e tij shënoi një kthim te politikat autoritare, etnonacionaliste të Milosheviçit, veçanërisht ato ekspansioniste. Politikat autoritare të Beogradit e bënë jetën veçanërisht të vështirë për serbët etnikë në Kosovë. Ata duhej të navigonin rolin e tyre si një pakicë në një vend të ri me një popullsi afërsisht 93 për qind shqiptare dhe 7 për qind të përbërë nga pakica të tjera, përfshirë romët dhe turqit. Serbia ka penguar këtë integrim. Duhej guxim për serbët etnikë që të bashkoheshin me institucionet dhe të bëheshin pjesëmarrës aktivë në vend.
Një front i ri në Ballkan do t’i shërbente Rusisë si dhe Serbisë: Serbia mund të përpiqet të fitojë territor përmes agresionit dhe Rusia mund të fitojë një mbajtje më të fortë në Serbi si një satelit, përveç se të tërhiqte vëmendjen e botës nga lufta që po zhvillon në Ukrainë. Nën z. Vuçiq, Serbia ka investuar shumë si në ushtrinë e saj ashtu edhe në bashkëpunimin ushtarak me Rusinë. Një raport i vitit 2019 nga Departamenti i Mbrojtjes së SHBA përfundoi se “Serbia ofron mjedisin më të lehtë për ndikimin rus në Ballkanin Perëndimor.” Kosova, përkundrazi, nuk mund të ofrojë një mjedis më pak lehtësues. Ne kemi mbetur me këmbëngulje pro-Perëndimit.
Një çerek shekulli pas ndërhyrjes së saj, roli i NATO-s në Kosovë dëshmon se organizata është më e rëndësishme se kurrë. Rekordi i saj i fortë në vend tregon se demokracia dhe mbështetja institucionale që ajo ndihmoi të krijojë, së bashku me kërcënimet e jashtme që parandaloi, ruajtën me sukses paqen. Fatkeqësisht, 25 vjet më vonë, ne po përballemi sërish me luftë dhe kërcënime për luftë në Evropë. Këtu, paqja ruhet vetëm nga aftësia jonë për ta mbrojtur atë kur sfidohet drejtpërdrejt dhe kërcënimi i një sfide të tillë është më real se kurrë,raporton Gazeta Express.
